پالایشگاه گاز فجر جم در سال‌های اخیر با رویکردی آینده‌نگر و برنامه‌ریزی دقیق، گام‌های مهمی در مسیر بهبود بهره‌وری، ارتقای ایمنی و کاهش آلایندگی برداشته است. این مجموعه با اجرای پروژه‌های بازیافت، بازسازی ردیف‌های آسیب‌دیده و توسعه زیرساخت‌های حیاتی مانند شبکه آتش‌نشانی و سیستم‌های آب‌رسانی توانسته است افزون بر حفظ پایداری تولید، الگوی موفقی از مدیریت کارآمد در صنعت گاز کشور ارائه دهد.
هم‌زمان توجه به توسعه منابع انسانی، اشتغال‌زایی بومی و همکاری‌های فنی با سایر پالایشگاه‌ها، جایگاه فجر جم را به‌عنوان یکی از پیشروترین واحدهای گازی کشور تثبیت کرده است؛ مجموعه‌ای که با اتکا بر تجربه و دانش مهندسان ایرانی، در مسیر تحقق اهداف وزارت نفت در حوزه انرژی پاک و پایدار گام برمی‌دارد.
گفت‌وگوی شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) با سیدجعفر طاهری، رئیس مهندسی و توسعه شرکت پالایش گاز فجر جم، تصویری جامع از برنامه‌ها، پروژه‌ها و رویکرد توسعه‌ای پالایشگاه فجر جم ارائه می‌دهد.
چه پروژه‌های توسعه‌ای در پالایشگاه در دست اجراست و این پروژه‌ها چگونه به بهبود عملکرد پالایشگاه کمک می‌کند؟
پالایشگاه فجر جم مجموعه‌ای کاملاً پروژه‌محور است و تمام اقدام‌های توسعه‌ای با جدیت مدیریت می‌شوند. تأمین مالی مناسب، برنامه‌ریزی دقیق و تمرکز بر زمان‌بندی سبب شده است پروژه‌ها به‌طور موفقیت‌آمیز پیش بروند و همواره در مسیر بهبود عملکرد، افزایش ظرفیت و تاب‌آوری تولید قرار داشته باشند. با توجه به قدمت پالایشگاه از سال ۱۳۶۸ و فرسودگی کمپرسورهای هوا، نصب کمپرسور ششم برای افزایش ظرفیت و جایگزینی تجهیزات فرسوده ضروری بود. این پروژه اکنون با پیشرفت فیزیکی ۹۵ درصد، به مرحله نهایی تکمیل عملیات نزدیک شده است.
افزون بر این، فاز دوم نصب و راه‌اندازی دوربین‌های مداربسته نیز در حوزه امنیت و نظارت در مراحل پایانی قرار دارد. فاز نخست پیش‌تر اجرا شده و در زمان جنگ ۱۲ روزه نقش مهمی در مدیریت بحران ایفا کرد. فاز دوم نیز تا بهمن تکمیل می‌شود و تمامی بخش‌های عملیاتی و تجهیزات پالایشگاه را تحت نظارت کامل قرار می‌دهد. پروژه مهم دیگر، توسعه پایانه میعانات گازی بندر سیراف است که با هدف تسهیل صادرات میعانات گازی اجرا شده و کارفرمای آن شرکت مهندسی و توسعه گاز است.
همچنین پالایشگاه فجر جم افزون بر پروژه‌های متعدد برای ارتقای بهره‌وری، پایداری تولید و ایمنی، پروژه‌هایی نیز در قالب مسئولیت‌های اجتماعی در دست اجرا دارد. ازجمله مهم‌ترین این پروژه‌ها، بازسازی و توسعه بیمارستان توحید جم است که از ۱۴۰۲ آغاز شده و هم‌اکنون حدود ۷۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. پیش‌بینی می‌شود بخش‌های اورژانس موقت و ساختمان چندمنظوره تا پایان آبان به بهره‌برداری برسند. از این رو ساختمان چندمنظوره به‌تازگی تحویل بهره‌بردار شده است. مشارکت مالی در ساخت سد باغان - سرچشمه و انتقال آب برای تأمین ۳ میلیون مترمکعب آب شرب و صنعتی پالایشگاه از دیگر پروژه‌هاست که با پیشرفت فیزیکی حدود ۹۱ درصد تا پایان پاییز آماده تحویل آب به مبادی مصرف می‌شود.
چه طرح‌هایی برای بهبود فرآیندها در پالایشگاه در نظر گرفته شده است؟
برخی پروژه‌ها با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی پالایشگاه و بدون هزینه‌های سنگین اجرا شده‌اند. برای نمونه با بازآرایی فرآیندها و اصلاح تجهیزات (طرح جداسازی فازها)، مصرف مواد شیمیایی کاهش و تولید محصولات تا ۲۰ درصد در گاز و ۳۰ درصد در گازمایع افزایش یافته است. این اقدام‌ها سبب ارتقای چشمگیر شاخص‌های عملکرد و بهره‌وری پالایشگاه شده و دریافت گاز از منابع بالادستی را نیز بهبود بخشیده است.
همچنین در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، نصب پنل‌های خورشیدی ۳۰ کیلوواتی روی پشت‌بام ساختمان‌ها انجام شده و پروژه‌ای دیگر با ظرفیت ۵۰ کیلووات در بندر سیراف در دست اجراست. این پروژه‌ها به‌منظور استفاده از انرژی‌های پاک و افزایش بهره‌وری انرژی طراحی شده‌اند و انتظار می‌رود سال‌های آینده توسعه یابند.
چه راهکارهایی برای بومی‌سازی تجهیزات و فناوری‌ها اتخاذ شده است؟
خوشبختانه بیش از ۹۰ درصد مواد شیمیایی مورد نیاز پالایشگاه از منابع داخلی تأمین می‌شوند و برای مواد راهبردی مانند آمین و سایر اقلام حیاتی، بومی‌سازی انجام شده است.
اجرای پروژه‌های توسعه‌ای با چه چالش‌هایی روبه‌رو بوده و چگونه مدیریت شده‌اند؟
چالش‌های اقتصادی و تحریم‌ها به‌صورت غیرمستقیم بر پروژه‌ها تأثیرگذار بوده‌اند، اما با برنامه‌ریزی دقیق، بهره‌گیری از توان داخلی و مدیریت تأمین مالی و خرید، تمام پروژه‌ها بدون وقفه پیش رفته‌اند. تیم‌های مهندسی و عملیاتی با تمرکز بر کیفیت و زمان‌بندی، پروژه‌ها را مطابق برنامه به سرانجام می‌رسانند و هیچ خللی در پایداری تولید ایجاد نشده است.
از این رو پیشرفت پروژه‌ها از طریق نشست‌های ماهانه ارکان پروژه به‌گونه‌ای مدیریت می‌شود که کمترین تأثیر را از محدودیت‌ها بپذیرند. با برنامه‌ریزی دقیق مالی و مدیریت نقدینگی از ستاد، چالش‌های مالی و اجرایی به حداقل رسیده و هم‌اکنون پروژه‌ها بدون مشکل اساسی در حال پیشرفت هستند، به‌ویژه فاز دوم حفاظت الکترونیک شامل نصب سیستم‌های کنترلی و دوربین‌های مداربسته که تجهیزات این فاز خریداری و به سایت منتقل شده‌اند و هیچ مشکلی در تأمین آنها وجود ندارد. پیش‌بینی می‌شود این پروژه ایمنی - امنیتی تا اواخر امسال به‌طور کامل عملیاتی شود.
پروژه‌های تعمیراتی و نوسازی پالایشگاه در چه مرحله‌ای است؟
تعمیرات اساسی سالانه با برنامه‌ریزی دقیق مدیریت می‌شوند و امسال نیز اقدام‌های مؤثری برای حفظ پایداری تولید انجام شده است، ازجمله می‌توان به تعمیرات به‌موقع واحدهای شیرین‌سازی، مولدهای برق و سایر تجهیزات داخلی اشاره کرد. همچنین برنامه‌ریزی برای بازسازی دو ردیف شیرین‌سازی که در جنگ ۱۲ روزه آسیب دیده بودند، بر اساس برنامه در حال انجام است.
چه پروژه‌هایی برای بهبود ایمنی و کاهش خطرات احتمالی در پالایشگاه در دست اجراست؟
چند پروژه برای ارتقای ایمنی فرآیند و کاهش ریسک‌های عملیاتی در حال اجراست. ازجمله این اقدام‌ها می‌توان به اجرای پروژه‌های کولینک مخازن، هم‌بندی مخازن و حفاظت کاتدیک اشاره کرد که حدود سه ماه پیش به اتمام رسیده و سطح ایمنی پالایشگاه را به «Safe Side» ارتقا داده است. همچنین، بازسازی و نوسازی شبکه آب و آتش‌نشانی فاز چهارم در مراحل پایانی قرار دارد و فاز پنجم نیز در آستانه پیمان‌سپاری است تا سیستم‌های ایمنی و اطفای حریق پالایشگاه بیش‌ازپیش تقویت شوند.
برای تضمین پایداری تولید، خطوط انتقال آب بین چاه‌ها و مراکز آب‌رسانی نوسازی و نشتی‌های پیشین برطرف شده است. افزون بر این، پروژه افزایش آبدهی چاه‌ها نیز اجرا شده تا چاه‌هایی که با افت تولید مواجه بودند، به ظرفیت روزانه حدود یک هزار مترمکعب بازگردند.
چه پروژه‌هایی برای استفاده از فناوری‌های سبز و بازیافت حرارت در پالایشگاه اجرا می‌شود؟
پروژه‌هایی با هدف دستیابی به وضع «مشعل صفر» در حال اجراست و مشعل‌سوزی در پالایشگاه فجر جم به کمتر از ۵۰ درصد کاهش یافته است، همچنین طرح‌های مرتبط با تصفیه آب‌های دورریز و بازیافت حرارت در مرحله پیمان‌سپاری هستند. افزون بر این، سیستم‌های مدیریت آب و محیط‌زیست پالایشگاه تقویت شده‌اند تا از بروز هرگونه نشت آب یا آلودگی به زمین جلوگیری شود. این اقدام‌ها برای حرکت پالایشگاه به سمت فناوری‌های سبز و تحقق اهداف توسعه پایدار اجرا می‌شوند.
آیا پالایشگاه برنامه‌ای برای همکاری با سایر پالایشگاه‌ها و صنایع نفت و گاز کشور دارد؟
پالایشگاه فجر جم آمادگی کامل دارد در چارچوب سیاست‌ها و مأموریت‌های خود با سایر پالایشگاه‌ها و صنایع نفت و گاز کشور همکاری کند. برای نمونه برای بازسازی و راه‌اندازی ردیف‌های آسیب‌دیده نیز از ظرفیت‌ها و خدمات سایر پالایشگاه‌های گازی و نفتی کشور بهره گرفته شده است. این همکاری‌ها همچنان با هدف پیشبرد بدون وقفه پروژه‌ها و ارتقای هم‌افزایی میان مجموعه‌های صنعت نفت و گاز کشور تداوم دارد.
تدابیری برای مدیریت زمان و منابع پروژه‌ها در نظر گرفته شده است؟
پروژه‌های توسعه‌ای فجر جم با بهره‌گیری از مدیریت حرفه‌ای و ابزارهای پیشرفته نظارتی کنترل و پایش می‌شوند. به‌عنوان نمونه، پروژه احداث بیمارستان با حضور مشاوران تخصصی در تمامی ابعاد فنی، حقوقی و اجرایی به‌صورت مستمر رصد می‌شود. گزارش‌های هفتگی و ماهانه به‌طور منظم بررسی شده و انحرافات احتمالی، مسائل نقدینگی و سایر چالش‌ها شناسایی و اصلاح می‌شوند. هدف اصلی این است که تمام پروژه‌ها در زمان مقرر و مطابق برنامه زمان‌بندی تکمیل و تحویل داده شوند. به همین منظور نرم‌افزارهای مدیریت پروژه و سیستم‌های نظارتی پیشرفته در اختیار تیم‌های مهندسی قرار گرفته تا از بروز تأخیر و خسارت احتمالی جلوگیری شود.
پروژه‌های توسعه‌ای پالایشگاه چه تأثیری بر اشتغال منطقه دارند؟
اجرای پروژه‌های توسعه‌ای پالایشگاه فجر جم به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم سبب ایجاد فرصت‌های شغلی قابل‌توجهی در منطقه شده است. برای نمونه در پروژه‌های بازسازی ردیف‌های شیرین‌سازی، بهبود فرآیندها، توسعه بیمارستان و احداث اسکله، صدها نفر از نیروهای بومی به‌ویژه در بخش‌های بازسازی مشغول به کار شده‌اند. افزون بر این، خرید کالا و خدمات از شرکت‌ها و پیمانکاران محلی، آثار اقتصادی قابل‌توجهی بر محیط پیرامونی بر جای گذاشته و سبب افزایش اشتغال غیرمستقیم در منطقه شده است.
مژگان فرجی
نظر شما