«وعده و وعید در گازرسانی به سیستان دیگر تکراری و باورناپذیر شده است.» این جمله بخشی از گزارش باشگاه خبرنگاران جوان درباره طرح گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان است. در ادامه این جمله، به سخنان علی‌ اوسط هاشمی، استاندار سیستان و بلوچستان در سال ۹۵ رجوع شده و گزارش با تکیه بر سخنان وی، پایان یافته است. فردی که در گزارش به سخنان وی اشاره شده است، استانداری است که در اسفندماه ۹۵، کنار حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، بیژن زنگنه، وزیر نفت، حمیدرضا عراقی، مدیرعامل وقت شرکت ملی گاز ایران و مسئولان استانی قرار گرفت و نوید روشن شدن مشعل گاز را به مردمی داد که سال‌ها پیش از آغاز به‌کار دولت یازدهم به انتظار گاز نشسته بودند، اما گاز به خانه‌هاشان که هیچ، حتی به مرز استان‌شان نیز نرسیده بود.

به قول معروف، فردی را که خوابیده می‌شود از خواب بیدار کرد، اما فردی که خود را به خواب زده با هیچ روشی از خواب بیدار نمی‌شود. گزارشی که بدون ارائه اطلاعات کافی و لازم درباره تفاوت طرح گازرسانی و توزیع کپسول‌های گاز مایع و متولیان این دو امر مهم، نوشته می‌شود، تمام و کمال گویای از سر باز کردن مسئولیتی درباره تضعیف عملکرد وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران است، بنابراین نگارنده گزارش پیش از آنکه به پاسخ و اقناع نیازی داشته باشد، نیازمند توصیه‌ای برای مطالعه، کسب اطلاعات بیشتر و مهم‌تر از همه، سفر به دومین استان پهناور کشور است که متاسفانه این استان یعنی سیستان و بلوچستان را نیز در گزارش خود به‌عنوان پهناورترین استان کشور معرفی کرده است.

این گزارش، تنها مطلب درباره کوچک نشان دادن طرح گازرسانی به سیستان و بلوچستان نیست. تیتر «گاز به زاهدان رسید، اما به زاهدانی‌ها نرسید»، مدت‌هاست پرچم‌دار گزارش‌های منتقدان دور از انصاف شده است که گاهی حتی برای نگارش تیترهای جدید نیز تلاشی نمی‌کنند.

چند نکته را درباره سیستان و بلوچستان به اطلاع‌ مخاطبان محترم می‌رسانیم تا گامی مثبت در راستای شفاف‌سازی درباره واقعیت‌های گازرسانی به زاهدان برداریم:

۱- وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران، پیش از آغاز به کار دولت تدبیر و امید، تاسیس شده بودند و در زمان فعالیت دولت‌های پیشین نیز وظیفه گازرسانی به همه شهرها و روستاها را به‌عهده داشتند، اما دولت‌های نهم و دهم بیشترین  ایجاد وقفه در گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان و تکمیل خط هفتم سراسری را داشتند. در طول فعالیت همه دولت‌ها تا سال ۹۲، حدود ۱۵ هزار روستا گازرسانی شده بودند که این رقم تا پایان سال ۹۷ یعنی در مدت 5 سال دوبرابر و به حدود ۲۹ هزار روستا رسید.

۲- سیستان و بلوچستان با حدود ۱۹۰ هزار کیلومترمربع مساحت، پس از کرمان، دومین استان وسیع کشور است.

۳- با اجرای ۲ هزار و ۱۵۰ کیلومتر خط انتقال گاز و ۴ هزار کیلومتر شبکه گاز، ۷۰۰ هزار خانوار در سطح استان سیستان و بلوچستان از گاز طبیعی بهره‌مند خواهند شد.

۴- سیستان و بلوچستان بیش از ۱۰ هزار روستا دارد که تنها ۳ هزار و ۳۹۵ روستا قابلیت گازرسانی دارند.

۵- زاهدان به یک‌هزار و ۳۸۰ کیلومتر شبکه، دو ایستگاه تقلیل فشار گاز برون‌شهری، ۲۷ ایستگاه تقلیل فشار گاز درون‌شهری و ۱۰۵ هزار نصب علمک نیاز دارد. با دستور رئیس‌جمهوری مبنی بر اجرای طرح ضربتی گازرسانی به زاهدان، شرکت‌های گاز استانی خراسان رضوی، همدان، سمنان، گیلان و فارس به یاری شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان آمدند و اکنون احداث شبکه گاز به‌صورت شبانه‌روزی ادامه دارد که هرکدام از اصحاب رسانه و مسئولان محترم می‌توانند با سفر به این استان و شهر زاهدان، ساعاتی را کنار مهندسان و کارگران شرکت‌های گاز استانی معین سپری کنند و شاهد پیشرفت کار باشند.

۶- برخلاف ادعای بسیاری از رسانه‌ها از جمله گزارش یادشده، استان سیستان و بلوچستان اکنون بدون بهره از گاز طبیعی نیست، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون ایرانشهر و روستاهای اطرافش، شهرک صنعتی ایرانشهر، زندان مرکزی ایرانشهر، شهر محمدان، بیش از ۳۱ هزار مشترک زاهدانی، شهرک صنعتی زاهدان، بیمارستان‌های تأمین اجتماعی و ارتش در کنار نیروگاه زاهدان، نخستین جایگاه عرضه سوخت سی‌ان‌جی زاهدان و بسیاری دیگر از مناطق استان از گاز طبیعی بهره‌مند هستند.

۷- با دستور حسن روحانی، رئیس‌جمهوری و پیگیری وزارت نفت، وام قرض‌الحسنه برای گازکشی داخلی منازل در اختیار مردم استان سیستان و بلوچستان به‌ویژه شهر زاهدان قرار گرفت.

۸- شرکت ملی گاز ایران تصمیم گرفت برای شتاب در روند گازرسانی به مردم زابل و توسعه رفاه عمومی تا زمان تکمیل خطوط انتقال گاز به سوی زابل، این شهر را با روش گاز طبیعی فشرده (سی‌ان‌جی) گازرسانی کند، مقدمات کار فراهم شد و اکنون در سطح شهر زابل امکان استفاده بیش از ۴ هزار خانوار از شبکه گاز سی‌ان‌جی فراهم شده است.

۹- طرح‌های گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان در شرکت ملی گاز ایران به دو بخش ساخت خطوط انتقال گاز و ساخت شبکه تغذیه و توزیع گاز درون شهری و درون روستایی تقسیم شده است. مطابق برنامه‌ریزی شرکت ملی گاز ایران تا سال ۱۴۰۰، یک هزار و ۱۲۰ کیلومتر خط انتقال گاز در استان سیستان و بلوچستان با اعتبار ۶ هزار میلیارد تومان احداث می‌شوند.

بر این اساس احداث خطوط انتقال گاز ایرانشهر - چابهار به طول ۳۷۳ کیلومتر در چهار قطعه با انتخاب چهار پیمانکار مجزا، خط انتقال گاز ۳۶ اینچی ایرانشهر - زاهدان به طول ۲۶۷ کیلومتر، خط انتقال گاز ۳۶ اینچی زاهدان - دوراهی زابل به طول ۱۰۸ کیلومتر، خط انتقال گاز ۲۴ اینچی دوراهی دشتک - زابل به طول ۱۱۰ کیلومتر، خط ۳۶ اینچ زاهدان - دوراهی دشتک به طول ۱۱۰ کیلومتر، خط انتقال گاز ایرانشهر به شهرهای پالیزان و خاش به طول ۱۴۶ کیلومتر، خط انتقال گاز خاش - میرجاوه، خط انتقال گاز پالیزان - پس‌کوه، خط انتقال گاز پس‌کوه - سوران، خط انتقال گاز پس‌کوه - زابلی، خط انتقال گاز سوران - سراوان، خط انتقال گاز سراوان - جالق، خط انتقال گاز سوران - هیدوج و خط انتقال گاز هیدوج - سیرکان از مهم‌ترین طرح‌های شرکت مهندسی و توسعه گاز برای تکمیل شبکه انتقال گاز استان سیستان و بلوچستان هستند.

افزون بر این، راه‌اندازی پروژه‌های گازرسانی در منطقه ویژه اقتصادی مکران، چابهار و کنارک با تاکید ویژه بیژن زنگنه، وزیر نفت، طرح گازرسانی به نیروگاه‌های کنارک و چابهار، عملیات اجرایی سه محور صنعتی ابتر، کوره‌داران و جاده بمپور با ظرفیت ۴۴ واحد صنعتی، اجرای طرح گازرسانی شهر خاش، رفع نواقص و موانع برای گازرسانی به شهر بمپور، مطالعات امکان‌سنجی سه محور صنعتی زاهدان شامل محور جاده کرمان، جاده زابل و محور سیادت، احداث ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز در ورودی شهرها و روستاها مانند ایستگاه سی‌جی‌اس شرقی زاهدان، انتخاب پیمانکار برای گازرسانی به دلگان، طرح در حال اجرای گازرسانی به بزمان و... از دیگر طرح‌های مهم شرکت ملی گاز ایران در این استان به شمار می‌آیند.

۱۰- لازم به یادآوری است، شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان با همراهی مدیریت گازرسانی شرکت ملی گاز ایران در سال‌های اخیر همواره به دنبال کسب مجوزهای لازم از نهادهای مربوطه مانند استانداری و شهرداری برای حفاری، آسفالت و مرمت خیابان‌ها و معابر، تحصیل اراضی برای احداث ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز درون شهری و... بودند که سرانجام این مهم از نیمه سال ۹۷ با رایزنی‌های انجام شده، محقق شد.

۱۱- حسن منتظر تربتی، معاون وزیر نفت در امور گاز و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران به تازگی اعلام کرده است که وزارت نفت برای توسعه شبکه گاز در استان سیستان و بلوچستان با محدودیت تامین منابع مالی روبرو نخواهد شد به گونه‌ای که با حمایت بی نظیر وزیر نفت، بر اساس مصوب شورای اقتصاد و بند «ق» تبصره ۲ قانون بودجه سال ۹۳، امکان سرمایه‌گذاری بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان برای اجرای پروژه‌های گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان فراهم شده است.

۱۲- آقای علی‌اوسط هاشمی، استاندار پیشین سیستان و بلوچستان بودند. اکنون آقای احمدعلی موهبتی این سمت را به عهده دارند و در نشستی که بین شرکت ملی گاز ایران و استانداری سیستان و بلوچستان روز ۱۳ شهریورماه امسال برگزار شد، نظر خود را این‌طور بیان کردند: «از آنجا که گازرسانی به شهرها و روستاها فرآیند پیچیده و خاص خود را دارد بنا شد تا به جای آنکه بیش از یکی دو دهه به دنبال گازرسانی در شهر زاهدان باشیم با همتی عالی، گازرسانی ضربتی در این شهر اجرا شود و اکنون از همه کسانی که برای این جمع از گذشته تاکنون تلاش کرده‌اند سپاسگزارم. همکاری شرکت‌های گاز استانی معین سبب امیدآفرینی در زندگی مردم استانی است که همواره محرومیت را تجربه کرده‌اند تا پایان دولت تدبیر و امید نیز بیش از ۶ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان برای خطوط انتقال گاز و توسعه شبکه گازرسانی استان سیستان و بلوچستان اختصاص داده شده است و مبلغ یک‌هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان نیز داخل شهرها هزینه خواهد شد، همچنین تسهیلات بلاعوض برای مردم در نظر گرفته شده است. گازرسانی به شهر زاهدان با تلاش شرکت‌های گاز استانی معین، یک رکورد به شمار می‌آید و هدیه‌ای برای مردم زاهدان است.»

۱۳- توزیع کپسول‌های گاز مایع در استان سیستان و بلوچستان از سوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران به شرکت‌های خصوصی واگذار شده است. متاسفانه با وجود اطلاع‌رسانی گسترده در سطح استان مبنی بر لزوم اقدام مردم برای دریافت اشتراک گاز طبیعی، برخی مردم اقدام به دریافت اشتراک نکرده‌اند. این در حالی است که در زاهدان و برخی مناطق دیگر، گاز طبیعی به شبکه گاز شهری تزریق شده است، اما برخی شهروندان همچنان در صف دریافت کپسول‌های گاز مایع می‌ایستند یا از سوخت مایع استفاده می‌کنند که این امر زمینه‌ساز ایجاد هرج و مرج و همچنین گسترش قاچاق سوخت است. در این باره استاندار سیستان و بلوچستان در نشست یادشده تاکید کرده است که مردم سیستان و بلوچستان با فروش سوخت مایع راه به جایی نخواهند برد و در صورتی که گاز به کارخانه یا واحد صنعتی تعلق بگیرد و علمک نصب شده باشد، اما آن واحد برای دریافت اشتراک به‌منظور بهره‌مندی از گاز طبیعی اقدام نکند در مدت ۳ تا ۶ ماه سهمیه سوخت مایع آن واحد صنعتی قطع خواهد شد و این اقدام شامل واحدهای خانگی نیز خواهد شد.

آنچه گفته شد، شرح مختصری از اقدام‌های وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران در استان سیستان و بلوچستان است؛ استانی که برخی ترجیح می‌دهند از رواج ناامیدی بین مردمانش، به نفع خود و افکارشان بهره‌برداری کنند.