شرکت ملی نفت ایران و گازپروم روسیه دیروز (سه‌شنبه، ۲۸ تیرماه) تفاهم‌نامه‌ای به ارزش حدود ۴۰ میلیارد دلار در زمینه توسعه میدان‌های گازی کیش و پارس شمالی، فشارافزایی میدان پارس جنوبی، توسعه ۶ میدان نفتی، سوآپ گاز و فرآورده‌های نفتی، تکمیل طرح‌های ال‌ان‌جی، احداث خطوط لوله صادرات گاز و دیگر همکاری‌های علمی و فناورانه امضا کردند؛ تفاهم‌نامه‌ای که واکنش موافقان و مخالفان را به همراه داشته است. موافقان آن را آغاز راه جدید برای گسترش همکاری تهران و مسکو دانستند و مخالفان شانس کمی برای اجرایی شدن آن قایل شدند، اما آنچه مشخص است اینکه ایران و روسیه در مسیر تازه‌ای برای گسترش همکاری قرار گرفتند.
روابط ایران و روسیه در ادوار مختلف تاریخ همواره دارای فراز و فرودهایی بوده است، دو کشور دارنده منابع عظیم نفت و گاز جهان گاهی در قامت رفیق در کنار هم قرار گرفتند و گاهی به رقابت با یکدیگر پرداختند. اما آنچه مشخص است تهران و مسکو تصمیم گرفتند در مقطع کنونی با حمایت ابراهیم رئیسی و ولادیمیر پوتین رؤسای جمهوری ایران و روسیه در قامت رفیق در کنار هم به ایفای نقش در عرصه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی بپردازند.
آغاز تحرکات نفتی تهران - مسکو در دولت سیزدهم
تقویت و توسعه مناسبات و همکاری‌های دوجانبه با روسیه در دولت سیزدهم با سفر جواد اوجی، وزیر نفت به مسکو در دی‌ماه ۱۴۰۰ آغاز شد. جواد اوجی ۲۸ دی‌ماه پارسال به‌عنوان رئیس ایرانی کمیسیون مشترک ایران و روسیه عازم مسکو شد؛ سفری که منجر به امضای اسناد مهمی برای توسعه میدان‌های نفت و گاز، پتروپالایشگاه و انتقال فناوری شد و وزیر نفت پس از دیدارهای فشرده در مسکو اعلام کرد: «به جرأت می‌گویم که یکی از پربارترین سفرها بود و بسیار بیشتر از آنچه انتظار داشتیم، حاصل شد.»
در این سفر راه‌های گسترش مناسبات اقتصادی، رفع موانع بانکی، گمرکی و زیرساختی، تقویت همکاری تهران و مسکو در حوزه نفت و انرژی و سرمایه‌گذاری مشترک در طرح‌های زیربنایی انرژی بررسی شد و نقشه جامع و کامل همکاری با روسیه که از سوی ایران در بخش بالادست (توسعه میدان‌های نفت و گاز)، بخش پایین‌دست (توسعه پتروپالایشگاه‌ها و پتروشیمی) همچنین انتقال تجهیزات و فناوری راهبردی صنعت نفت تدوین شده بود، مورد تأکید قرار گرفت.
همچنین در این سفر، ایران با توجه به زیرساخت‌های موجود آمادگی خود را برای تجارت و سوآپ گاز از روسیه به ایران و دیگر کشورهای همسایه اعلام کرد و پیشنهادهایی در زمینه تبدیل گاز به ال‌ان‌جی و صادرات در قالب آن ارائه داد و مقرر شد از توان شرکت‌های روسی در ساخت تجهیزات و انتقال فناوری استفاده شود، همچنین پیشنهاد شد شرکت‌های دو کشور با تأسیس کارخانه مشترک در ایران و تولید تجهیزات، افزون بر استفاده در ایران، آن را صادر کنند.
تهران میزبان روس‌ها در خردادماه
روابط ایران و روسیه اگرچه از منظر تحلیلگران و کارشناسان در حوزه‌های سیاسی، امنیتی و نظامی در سطحی رضایت‌بخش قرار دارد، اما در بخش اقتصادی این روابط مطلوب و رضایت‌بخش نیست، موضوعی که رؤسای جمهوری دو کشور به آن اذعان دارند و معتقدند مراودات اقتصادی گسترده می‌تواند سیاست‌های کلان ایران و روسیه در سطح منطقه و بین‌المللی را تضمین کند.
گردش تجارت تهران و مسکو هم اکنون در سطح متوسط قرار دارد. سهم ایران در تجارت خارجی روسیه در سال ۲۰۱۸ تنها ۲ درصد بوده و و ایران در فهرست شرکای تجاری خارجی روسیه در رتبه ۵۰ قرار گیرد. همین مراودات اندک سبب شد جواد اوجی، وزیر نفت خردادماه امسال (چهارم خردادماه) در نشست هیئت‌های عالی رتبه اقتصادی و تجاری ایران و فدراسیون روسیه بیان کند: سقف رقم کنونی مبادلات تجاری ما با روسیه ۴ میلیارد دلار است که با توجه به ظرفیت‌هایی که هر دو کشور دارند برنامه‌ریزی کرده‌ایم این سقف را سالانه به ۴۰ میلیارد دلار برسانیم.
الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه هم در نشست تهران عنوان کرد: سفر ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران به روسیه در ماه ژانویه امسال (۲۰۲۲) تحرک مضاعفی به توسعه روابط دو کشور داده است و ما باید توافق‌های مهمی را که در سطح رؤسای جمهوری ایران و روسیه حاصل شده است، اجرایی کنیم.
در حاشیه این نشست مدیران نفتی مذاکرات فشرده‌ای با مدیران شرکت‌های نفتی روسی داشتند، مذاکراتی که منجر به امضای تفاهم‌نامه ۴۰ میلیارد دلاری شرکت ملی نفت ایران و گازپروم شده است. این تفاهم‌نامه دیروز (سه‌شنبه، ۲۸ تیرماه) امضا شد. ایران و روسیه پیش از این هفت قرارداد برای توسعه میدان‌های نفتی به ارزش ۴ میلیارد دلار امضا کرده بودند که هم‌اکنون در مراحل اجرایی قرار دارد. محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران پس از امضای این تفاهم‌نامه بیان کرد: امضای تفاهم‌نامه با گازپروم جزو بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی در تاریخ صنعت نفت ایران است و شرکت ملی نفت ایران از هیچ فرصت سرمایه‌گذاری‌های چشم‌پوشی نمی‌کند.
امیر دشتی
نظر شما